Aan de belangrijkste invalsweg van Haarlem staan ter hoogte van Station Spaarnwoude twee opmerkelijke kantoorpaviljoens: een langwerpig groen paviljoen met uitbollende louvreschermen en een compact lila-kleurig bouwvolume met een relatief gesloten schubvormige gevel. Eigenzinnige, expressieve architectuur die garant staat voor maximale zichtbaarheid en herkenbaarheid. Gepubliceerd in PropertyNLmagazine, februari 2004
Aan de belangrijkste invalsweg van Haarlem staan ter hoogte van Station Spaarnwoude twee opmerkelijke kantoorpaviljoens: een langwerpig groen paviljoen met uitbollende louvreschermen en een compact lila-kleurig bouwvolume met een relatief gesloten schubvormige gevel. Eigenzinnige, expressieve architectuur die garant staat voor maximale zichtbaarheid en herkenbaarheid.
Gepubliceerd in PropertyNLmagazine, februari 2004
door Egbert Koster
Het rijtje kantoorpaviljoens ter hoogte van het station Spaarnwoude bij Haarlem maakt deel uit van het zogenaamde Oostpoortgebied, tussen het nieuwe NS-station en de tien jaar oude nieuwbouwwijk Zuiderpolder. Een rommelige ‘rafelrand’ van de stad waar de komende jaren turbulente ontwikkelingen gaan plaatsvinden. Achter en naast de paviljoens ontwikkelt Imca twee kantoorgebouwen van in totaal 22.500 m2. Een horizontaal bouwvolume dat fungeert als een geluidscherm voor de woonwijk (opgeleverd en verhuurd) en een sculpturaal verticaal bouwvolume (in aanbouw) als markering van de stadsrand voor al het auto- en treinverkeer dat vanaf deze kant over de A5 de stad binnenkomt.
Aan de zuidoostzijde van de paviljoens, achter het viaduct over de A5 naar industriegebied Waarderpolder, realiseert Imca de komende jaren een nieuw woetbalstadion. Aan de overzijde van de verkeersbundel van weg, spoorlijn en vaart start Ikea binnenkort met de verbouwing van bedrijfshallen van Sony tot Ikea-vestiging en ontwikkelt de gemeente Haarlem plannen voor het braakliggende terrein tussen de nieuwe Ikea en station Spaarnwoude. Hiertoe zal de A5 de komende jaren worden voorzien van een nieuwe, rechtstreekse ‘Ikea-afslag’ naar de Waarderpolder die zich uiteindelijk moet gaan ontwikkelen tot belangrijkste invalsweg naar het centrum via de te herontwikkelen Spoorzone en Spaarne-oever.
Temidden van deze grootschalige ontwikkelingen nemen de kantoorpaviljoens letterlijk en figuurlijk een zeer bescheiden positie in. De twee voltooide paviljoens (elk 900 m2 vvo) staan op onmogelijke snippers bouwgrond in een spaghetti van druk bereden asfalt. Het nog te realiseren derde paviljoen komt zelfs dermate strak in de oksel van het viaduct over de A5 te staan dat de kantoren fors boven het maaiveld moeten worden opgetild om vrij van het talud te blijven.
Bloemenmetafoor
De eigenzinnige, kleurrijke architectuur van de paviljoens stelt zich dapper teweer tegen het chaotische karakter van de locatie. Architect Max van Aerschot baseerde zijn drie alzijdig georiënteerde ontwerpen op de metafoor van wilde bloemen die, tegen alle verdrukking in, opbloeien in een door zandopspuiting, bouwactiviteit en verkeershectiek geteisterd voormalig polderlandschap. In conceptueel opzicht grijpt Van Aerschot met deze ‘bloemrijke’ metafoor terug op de geschiedenis van het landschap (genius loci) en het biologische principe dat planten naar het licht toe groeien (tropisme). In pragmatisch opzicht bewerkstelligt de metafoor op doeltreffende wijze een maximale zichtbaarheid en herkenbaarheid van de relatief kleine bouwvolumes.
In het als eerste van de drie paviljoens gerealiseerde middelste paviljoen met de naam de Artisjok komt de bloemenmetafoor het meest letterlijk tot uitdrukking in de omhoog krullende gevelschermen die elkaar als groene kroonbladeren opwaarts overlappen. En iets minder letterlijk in de schuine stand van de buitenste stalen kolommen, bij wijze van ‘stengels’, en in het zich naar boven toe openende zaagtanddak van de bovenverdieping (dat overigens a-tropistisch maar wel praktisch is georiënteerd op het noorden). Het als een grote ‘kom’ onder het gebouw uitgegraven parkeersouterrain voorziet niet alleen op pragmatische wijze in het maximaal toegestane aantal parkeerplekken (voor twee paviljoens) maar zet ‘de Artisjok’ in metaforisch opzicht ook met zijn ‘wortels’ direct in de oorspronkelijke polderklei onder de opgespoten zandlaag. Nuchter bekeken natuurlijk volstrekte flauwekul. Maar wel essentieel voor het lichtvoetige ‘opgetilde’ karakter van het paviljoen (ondanks de gelimiteerde bouwhoogte) en zijn geslaagde expressie als een op ‘plantaardige wijze’ de zwaartekracht trotserend bouwwerk.
Hoe essentieel blijkt uit het naastgelegen paviljoen de Distel dat zonder open souterrain is uitgevoerd en in zijn expressie juist gebukt lijkt te gaan onder zwaartekracht. In verband met de minieme afmetingen van het voor dit paviljoen beschikbare perceel naast de loopbrug naar het NS-station is het souterrain van dit paviljoen namelijk uitgevoerd als kantoorruimte. Ook het feit dat de lila-kleurige schubvormige gevelpanelen zijn voorzien van donker zonwerend glas (bezuiniging op zonwering) draagt niet bij aan de lichtvoetigheid en transparantie van het bouwvolume. In dit opzicht valt meer ‘plantaardigheid’ te verwachten van het geplande derde paviljoen, de Papaver, dat als een grote rode ronde papaverbol op een dunne steel in de oksel van de oprit naar het viaduct moet gaan oprijzen.
Metamorfose
Van de Artisjok zijn twee van de drie verdiepingen verhuurd aan een schoonmaakbedrijf dat er een opleidingscentrum in gaat vestigen. Voor de Distel hangt volgens de particulier ontwikkelaar/belegger van het project, Samanna Vastgoed, ‘een huurder boven de markt’ voor twee van de vier verdiepingen die momenteel worden bewoond door een anti-kraakwacht. Zodra de twee voltooide paviljoens volledig zijn verhuurd zal worden gestart met de bouw van de Papaver. Tegen die tijd ondergaat de Artisjok mogelijk een kleine metamorfose om zich – zoals het een echte plant betaamt – aan te passen aan veranderingen in zijn omgeving. Indien het naar verwachting steeds drukker wordende verkeer rondom het gebouw te veel geluidshinder gaat geven kunnen op de omhoog krullende gevelschermen namelijk glaspanelen worden bevestigd bij wijze van geluidwering. ‘Een gebouw is in feite nooit af’, aldus Van Aerschot. ‘Het moet zich, net als een levend organisme, altijd flexibel kunnen aanpassen aan veranderingen in het gebruik of de omgeving.’
[Tekstkader]
Kantoorpaviljoens, Haarlem
Ontwikkelaar/belegger: Samanna Vastgoed, Haarlem
Ontwerp: Max van Aerschot, Haarlem
Aannemer: Regiobouw Haarlemmer, Nieuw-Vennep
Vloeroppervlak: 900 m2 vvo per paviljoen
Parkeren: 20 parkeerplaatsen in open parkeersouterrain (1:90)
Huurprijs: € 190/m2
