Shell gaat zijn kantoor en onderzoeks- en opleidingsfaciliteit in Rijswijk sluiten. De gemeente Rijswijk gaat met Shell en lokale partners op zoek naar een nieuwe invulling van de panden.
Door Erik de Boer
Gepubliceerd in Locus 2 (winter 2017)
Wat doe je als gemeente als je te horen krijgt dat een van de grootste werkgevers vertrekt en ruim 60.000 m² kantoor en bedrijfsruimte achterlaat? Je zou kunnen zeggen: ‘Leegstand? Die moet de markt zelf maar oplossen.’ Zo niet wethouder René van Hemert van Rijswijk. Hij zette de betrokken organisaties bij elkaar en ging met Shell om tafel.
Resultaat
De multinational gaat meedenken over een invulling van het gat dat ze in bedrijvenpark Plaspoelpolder achterlaten. ‘Op 6 juli werd het College door Shell geïnformeerd dat er een reorganisatie in aantocht was. Wat en hoe wist men toen nog niet. Pas afgelopen oktober werd duidelijk dat de oliemaatschappij besloten had het kantoor en de onderzoeks- en opleidingsfaciliteit in Rijswijk te sluiten. Toen werd ook het personeel op de hoogte gebracht’, vertelt Van Hemert.
Streep door aantal vestigingen
Het vertrek uit Rijswijk is het gevolg van het schrappen van het aantal vestigingen. Shell wil terug naar drie locaties in Nederland: het hoofdkantoor in Den Haag en de vestigingen in Amsterdam en Rotterdam. Voordat de medewerkers kunnen worden overgeplaatst zullen eerst de locaties in Den Haag en Amsterdam onderhanden worden genomen. Het hoofdkantoor wordt gemoderniseerd en het pand in Amsterdam wordt uitgebreid. De verhuizing vanuit Rijswijk zal medio 2018 starten. De leegstand die in de Rijswijkse Plaspoelpolder ontstaat, is een direct gevolg hiervan. Met klem benadrukt de onderneming dat er geen banen verloren gaan. Iedereen die wil meeverhuizen, behoudt zijn baan. Dat neemt echter niet weg dat het vertrek grote impact zal hebben op de lokale economie. ‘Van kapper tot supermarkt, van taxibedrijf tot beveiliging’, zegt de wethouder.
Toch is hij bereid er vanuit een breder perspectief naar te kijken. Dat Shell zijn gemeente verlaat is, zuur. ‘Maar ze blijven voor een deel in de regio.’
Aantrekken nieuw type bedrijvigheid
Tegelijkertijd is het vertrek van Shell ook een mooie gelegenheid om een nieuw type activiteit naar het bedrijvenpark te halen. ‘We willen zo snel mogelijk een nieuwe invulling geven aan het pand. In het verlengde van wat Shell er nu heeft, lijkt het de betrokkenen een mooi pand voor een campusachtige opzet’, vertelt Van Hemert. De Plaspoelpolder zit precies tussen Den Haag, Leiden en Delft in. De onderwijsinstellingen daar zijn naarstig op zoek naar nieuw onderdak. Het is goed bereikbaar, ook met openbaar vervoer. ‘Een campus met mogelijkheden voor opleiding, onderzoek en start-ups zou ideaal zijn.’
Gemeente, provincie, lokale ondernemers en Shell kijken nu gezamenlijk naar de mogelijkheden voor de panden. Van Hemert: ‘Shell zegt niet: ‘Bekijk het maar.’ Het bedrijf wil actief meedenken en meewerken aan een oplossing voor de situatie. Ik ervaar dat de onderneming zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid op zich neemt.’
Seven Cities nu flexwerk-hotspot
De wethouder memoreert dat het grote bedrijvenpark aan een ingrijpende transformatie bezig is. Het was een monofunctioneel bedrijvengebied. Het is destijds opgezet voor kantoren voor grote (internationale) organisaties, maar ook voor mkb-achtige ondernemingen zoals adviesbureaus, drukkerijen en garagebedrijven.
Met de groeiende vraag naar een flexibele manier van verhuren is de Young Group in de Plaspoelpolder aan de gang gegaan. De ontwikkelaar heeft in 2016 acht kantoorpanden gekocht. Zeven ervan zijn samen herontwikkeld tot één zakelijke campus, het achtste wordt een hotel. De zakelijke campus betreft het complex Seven Cities aan de Lange Kleiweg. De zeven gebouwen tellen bij elkaar 13.000 m². De panden zijn om een parkeerplaats gesitueerd, waardoor er een binnenplaatsbeleving is gerealiseerd. De office campus is beschikbaar voor werken, vergaderen en biedt ook andere faciliteiten, bijvoorbeeld om te sporten.
Volgens Young Group is de ingreep succesvol. Bij aankoop was de bezettingsgraad slechts 18%, inmiddels claimt de groep een bezetting van 87%. ‘Werken, studeren, overnachten, loungen, koffiedrinken, internetten en sporten op één locatie, dat is wat we hier willen neerzetten. Een bijzondere plek, waar meerdere functies bij elkaar komen’, aldus Wim de Jong, eigenaar en oprichter van The Young Group. Van Hemert: ‘Ondernemers als De Jong hebben ideeën en steken de handen uit de mouwen. Zulke mensen zijn heel belangrijk voor onze gemeente en we proberen ze op alle mogelijke manieren te faciliteren.’
Meer nieuwe functies
Het hotel is een voorbeeld van een andere nieuwe functie die aan het gebied wordt toegevoegd. Het wordt in urban style ontwikkeld in het achtste kantoorpand dat de Young Group in 2016 heeft opgekocht.
De verkleuring van de Plaspoelpolder gaat intussen verder. Er zit inmiddels een bowlingcentrum, een padelhal en een reptielenzoo. Volgend jaar start de bouw van een sporthal, die twee oude hallen in Rijswijk vervangt. De voormalige Broodfabriek is een evenementenhal geworden waar regelmatig events plaatsvinden. ‘De Plaspoelpolder was niet een gebied waar de Rijswijker graag langs gaat. Door het toevoegen van publieksfuncties wordt dat patroon al doorbroken. Met de Broodfabriek als evenementenhal is er ook in het weekend meer reuring’, betoogt Van Hemert.
Ook wonen in de Plaspoelpolder
Dat zal zeker gebeuren nu het gebied ook steeds meer woningen krijgt. ‘Er worden ook woonfuncties toegevoegd aan de randen van het gebied’, aldus Van Hemert. ‘Er is regionaal een grote behoefte aan woningen, en daar kunnen we in de Plaspoelpolder plekken voor aanwijzen.’
Rondom het winkelgebied In de Bogaard is het herontwikkelen van leegstaande kantoren naar woningen al aan de orde van de dag. Neem voormalig belastingkantoor De Generaal aan de Steenvoordelaan: dat is door het rijksvastgoedbedrijf verkocht aan Aertgeerts Bouw. Die maakt er een woontoren van met 192 woningen, in oppervlakte variërend van 70 tot 100 m², verdeeld over 17 bouwlagen. De begane grond krijgt een commerciële bestemming. De verwachte oplevering is in 2018.
Het door Lucas & Niemeijer ontworpen kantoor De Generaal is in 1966 gebouwd en heeft een brutovloeroppervlak van circa 19.800 m². Het transformatieplan is van de hand van Mei Architects. Van Hemert: ‘Ook het pand van het COA op de hoek van de Prinses Beatixlaan met de Sir W. Churchilllaan staat leeg. Het is de bedoeling dat ook dat geschikt wordt gemaakt voor woningen. Op de Plaspoelpolder wordt nu gewerkt om in een oude kantoor van Rijkswaterstaat kluswoningen te realiseren.’
Sloophamer
Sloop van overtollige kantoor- en bedrijfspanden is eveneens gangbare praktijk. Het Industrieschap Plaspoelpolder heeft in 2016 vijf panden opgekocht om plaats te maken voor iets anders. Een kolonie vleermuizen zit de sloop nu echter in de weg. Van Hemert: ‘Mijn grootste droom is dat je met je bootje kunt afmeren in het haventje van Rijswijk aan de noordkant van de Plaspoelpolder. Niet alleen om te komen werken, maar ook om wat te eten en te drinken en zelfs om daar in de buurt te overnachten. Dan zou de transformatie geslaagd zijn.’
Voldoende vraag
De wethouder is absoluut positief over de toekomst van het bedrijvenpark. Afgelopen zomer is het hoogste punt bereikt van de nieuwbouw voor het Europees Octrooibureau. Dat wordt een enorm gebouw met een lengte van 150 meter en 107 meter hoog, pal naast de A4. Straks omvat het 80.000 m² kantoor over 26 verdiepingen en het is daarmee een van de grootste nieuwbouwprojecten in het land. Het biedt onderdak aan 1750 werkplekken. Het bestaande kantoor staat ernaast en wordt straks afgebroken. Het hele terrein krijgt dan een nieuwe inrichting.
Volgens Van Hemert straalt de nieuwe vestiging van het Europees Octrooibureau, na de Europese Commissie de grootste Europese organisatie, uit over het hele gebied. ‘Het EOB kan in het omliggende gebied als aanjager fungeren. Ook voor eigenaren van panden aan de overzijde van de Veraartlaan wordt het dan aantrekkelijk om extra te investeren in hun pand.’
Overloop vanuit Den Haag en Delft
Van Hemert is ook optimistisch vanwege de overloop die hij voorziet vanuit De Binckhorst in Den Haag; de plannen daar zijn ongeveer wel duidelijk. ‘Ik zie bedrijven wel doorschuiven naar Rijswijk.’
De Plaspoelpolder is eveneens geschikt voor activiteiten op het gebied van innovatieve techniek. In Delft is er te weinig ruimte voor dit type mkb- en startende bedrijven. ‘We zien dat ze zich steeds vaker hier komen oriënteren.’
Hetzelfde is mogelijk met bedrijven uit de particuliere medische sector. Die zitten graag langs de snelweg. ‘We hebben hier al een Bergman-kliniek en een dierenziekenhuis.’
De gemeente Rijswijk investeert natuurlijk ook zelf in het gebied. De toegangswegen worden verbeterd en verfraaid. In 2019 worden voorzieningen getroffen om tot een betere verkeersafwikkeling te komen.
Een sterke mix aan bedrijvigheid
Plaspoelpolder is een groot bedrijvenpark, pal langs de A4 van Den Haag naar Rotterdam. Er zitten ongeveer 450 bedrijven van allerlei groottes die gezamenlijk werk bieden aan 15.000 mensen.
Het bedrijvenpark kent een sterke mix aan bedrijvigheid. Naast grote bedrijven zoals het Europees Octrooibureau, Shell, ANP en TUI, zijn er enkele honderden MKB-bedrijven gevestigd. Zakelijke dienstverlening en handelsbedrijven zijn sterk vertegenwoordigd. Dat geldt ook voor de overheid. De Dienst Uitvoering Onderwijs, het rijksarchief, het CBR,
Rijkswaterstaat en het ICT-datacenter van de ministeries zijn in de Plaspoelpolder gevestigd.
De laatste jaren hebben verschillende internationale bedrijven hun weg naar het gebied gevonden. Voorbeelden hiervan zijn Harley Davidson (Benelux-kantoor), Halliburton, Fircroft Engineering en Cofely.
De panden van Shell
De panden die Shell achterlaat liggen aan Kessler Park 1. De locatie heeft ongeveer 60.000 m² bedrijfsruimte, bestaande uit kantoren, laboratoria, een restaurant en een modern learning centrum. Onder het complex ligt een grote parkeergarage. De locatie ligt direct aan station Rijswijk. Kessler Park is eigendom van Shell. Daarnaast huren zij een kantoor aan de Lange Kleiweg, Alaska Building. Dit is in opdracht van Shell Real Estate ontwikkeld door Modulus Vastgoed. Het kantoorgebouw is in 2010 opgeleverd en bestaat uit twee ondergrondse parkeerlagen met 369 parkeerplaatsen en 9 kantoorlagen. De totale grootte is circa 27.900 m² vvo. Het werd in 2014 aangekocht door MMZ Properties, voor een bedrag van ruim € 54 mln.
Shell International sloot begin 2014 een nieuwe langjarige huurovereenkomst voor Alaska. Hier werd destijds het personeel uit zes kantoren in Rijswijk onder een dak gebracht. Verder beschikt Shell over een onderzoekscampus aan Kessler Park 1.
Het gebouwencomplex is het wereldwijde hoofdkantoor voor onderzoek en technologie. Jaarlijks bezoeken vele duizenden medewerkers het gebouw om bijgeschoold te worden over opsporing van grondstoffen en productie van olie en gas. Er werken in totaal 2000–2500 mensen voor Shell in Rijswijk, van de 10.000 medewerkers die Shell in totaal in Nederland telt. Eerder dit jaar maakte de onderneming bekend dat er in Rijswijk en Amsterdam honderden banen worden geschrapt. Deze reorganisatie staat overigens los van de concentratie in drie steden. Met de verhuizing vanuit Rijswijk gaan geen banen verloren binnen Nederland.
