Retail-vastgoedbeurs Mapic in Cannes verkeerde in euforiestemming, maar was het terecht? Vijf opstekers en vijf missers
Door Wabe van Enk
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 11, 2 december 2016
Misser 1
De Mapic in Cannes werd beter bezocht dan vorig jaar. Klopt, maar vorig jaar stond de beurs in het teken van de aanslagen, ‘la guerre aux barbares’, dus dat zegt niet zo veel. Op de beurs waren veel ruimten ingericht als ontmoetingsruimten of gewoon dichtgetimmerd. Nederland liet het afweten: op de beurs geen Nederlands ontmoetingspunt; geen bijeenkomst over Nederlandse retail, in tegenstelling tot andere West-Europese landen.
Kans 1
De Nederlandse retail werd hooggehouden door bijeenkomsten van de ontwikkelaars Kroonenberg, Top en Multi, de juristen van Boekel en de retailmakelaars van KroesePaternotte. Een klein beetje chauvinisme stroomde door de gelederen door de inzending voor de Mipim-trofee van Prowinko (maar dan wel een project in België), maar vooral door de succesvolle internationale uitrol van cosmeticabedrijf Rituals. Oprichter Raymond Cloosterman werd geïnterviewd in de uitgave in de zustereditie RetailWatch van PropertyEU en won de award voor Best Retail Global Expansion.
Klépierre heeft handen vol aan Hoog Catharijne
Misser 2
In de categorie missers rangschikken we de opmerkingen van de nieuwe topman van Klépierre, Jean Marc Jestin. Hij vertelde over ‘a hugely succesful scheme’ van Hoog Catharijne. In werkelijkheid gaat het sinds het aantreden van Klépierre in Utrecht allesbehalve op rolletjes. Vorig jaar verraste Klépierre door Hoog Catharijne te presenteren als ‘the mall of the Netherlands’ – een blunder van de eerste orde. De naam is gedeponeerd door Unibail-Rodamco en is sinds 1 juli niet de aanduiding voor Hoog Catharijne maar voor Leidsenhage. Voordat de door Jestin voorspelde waarde van meer dan € 1 mrd bij oplevering gaat plaatsvinden, moet er volgens de insiders van de Mapic nog wel wat gebeuren. Klépierre heeft zich de afgelopen jaren in Utrecht gemanifesteerd als een centralistisch georganiseerd bedrijf dat absoluut niet in staat is geweest problemen op te lossen. Het grootste probleem is voor iedereen zichtbaar. De voormalige V&D is gewoon dichtgetimmerd en uitzicht op verhuur is er niet. Het probleem is dat – de mooie maquette van Klépierre in Cannes ten spijt – V&D niet het eigendom van Klépierre is, maar van belegger IEF. Voor succes moeten Klépierre en IEF samenwerken, en dat lukt maar niet. Intussen dringt de tijd, want terwijl Hoog Catharijne vertraging oploopt, doen zich in de oude stad nieuwe kansen voor, met een nieuwe Bijenkorf, een vrij te komen C&A en de mogelijkheid het aloude gebied van Galeries Modernes tot leven te wekken. Het zou oneerlijk zijn Klépierre overal de schuld van te geven, want de Fransen kregen veel als erfenis van Corio, maar echt schot zit er nog niet in.
Kans 2
In Nederland zijn ondanks de relatief zware malaise in de retail toch een paar mooie ontwikkelingen tot stand gekomen, van onder meer Bouwinvest en ontwikkelaar Top Vastgoed in Amsterdam. Daarnaast kan Multi eindelijk van start in Rotterdam met de herontwikkeling van ABN Amro tot Primark. Dit plan – de kaas van Koolhaas – is weliswaar minder ambitieus dan vroeger, maar kan het bijzondere nieuwe station aansluiten op de Koopgoot. Alleen jammer: deze projecten waren in Cannes nog niet te zien.
Turkse Rönesans na de staatsgreep
Misser 3
Een beurs van de omvang van de Mapic kan niet reageren op de actualiteit. Zo was vorig jaar de gevel ‘versierd’ met Arabische letters, hetgeen na de aanslagen wat minder gepast leek. Het dit jaar door een staatsgreep getroffen Turkije deed alsof er niets aan de hand was. In Turkije speelt Rönesans een hoofdrol. Voor wie dat niets zegt: in Nederland wordt dit bedrijf aangeduid als Renaissance, de holding van het eens beursgenoteerde Ballast Nedam. Rönesans maakte reclame met hun ontwikkelingen in Arabische landen en de kennis van parkeren van hun dochter Ballast Nedam. Het is een schrale troost voor de ingenieurs van dit roemruchte bouwbedrijf. Zij die eens de causeway naar Bahrein aanlegden worden nu geassocieerd met parkeergarages. Maar, zeiden sommigen, liever een aandeelhouder met problemen in zijn thuisland, dan een op hol geslagen koers op de AEX – een verwijzing naar collega Heijmans, waar na de koersen nu ook het bestuur op hol is geslagen.
Kans 3
Vorig jaar stond in deze kolommen de voorspelling dat op Mapic 2016 DTZ niet meer zou bestaan. De marktleider in Nederland zou worden overgenomen door Cushman & Wakefield, maar de deal met de partners ging in januari ineens niet door, mede vanwege de publicaties in het FD over het strafrechtelijk onderzoek inzake taxaties door DTZ. De spanning of en wanneer de vastgoedadviseurs eruit zouden kunnen komen, bleef tot kort voor deze beurs, maar uiteindelijk liepen de mannen van DTZ dan toch met het CW-logo.
Risico’s voor winkelen in Calais, maar kansen voor FOC’s
Misser 4
Op de beurs valt veel te genieten voor mensen die het nieuws niet bijhouden. Op de prachtige stand van Calais leek het alsof dit het premium retailgebied van Frankrijk is, terwijl in werkelijkheid de bulldozers aan het werk zijn om het uit de hand gelopen asielzoekersgebied plat te walsen. Ook Italië hield zich van de domme: ‘South Italy, a land of opportunity.’ De meeste beleggers zullen eerst het referendum afwachten, want misschien heeft Italië straks geen premier meer en staat het EU-lidmaatschap op de tocht. Gelukkig voor de Italianen kreeg Il Centro in Milaan, ontwikkeld door Finiper, wel de award voor Best New Shopping Centre.
Kans 4
Veel Nederlandse gemeenten en retailers zijn verklaarde tegenstanders van factory outlets. Voor hen is het geen goed nieuws, maar voor andere betrokkenen wel: McArthur Glen breidt waanzinnig uit in Roermond. Hun jaarcijfers demonstreren het gelijk: afgezien van overnames meer dan 10% groei. Nummer twee in Europa, Neinver, doet het ook goed. De Spaanse specialist won in Cannes ook een prijs voor de beste O2O-strategie, wat staat voor online-to-offline. Alle kans dat zij Amsterdam aan de lang beloofde factory outlet zullen helpen met hun formule Styles. Het kan nog interessant worden in de concurrentieslag met de Mall of the Netherlands – of het nu de nieuwe van Unibail in Leidschendam betreft of de oude van Klépierre in Utrecht.
Travel retail de trend van Mapic 2016
Misser 5
Op de Mapic in Cannes was er alle aandacht voor drie trends. De eerste was ‘Foodandbeverage’ (één woord in het jargon) met toetreders zoals Just Eat en Deliveroo. De tweede trend is die van internet-only retailers om fysieke winkels te openen: wie komen er na Apple, Amazon, Zalando, Missguided en Mister Spex? De keuze voor Mapic 2016 viel echter op ‘travel retail’. In de traditionele berekeningen gaan retailers uit van een verzorgingsgebied: de bekende cirkel met inwoners rond de binnenstad of de shopping mall. Als de gemiddelde consument zijn spulletjes echter thuis laat bezorgen en winkelen associeert met vakantie, dan vervalt dit model. Een somber perspectief voor alle binnensteden met weinig toerisme in Nederland.
Kans 5
Luchthavens spelen in op de trend van travel retail. Uit onderzoek kwam naar voren dat van de luchthavenomzet meer dan 70% afkomstig is uit retail. Geen wonder dat voor Heathrow Terminal 5 (waar onlangs de vergunning voor afkwam) een van de grootste winkelgebieden in Europa wordt ontwikkeld.
Travel retail is echter veel meer dan alleen shopping centers op luchthavens. De toeristen waaieren uit naar alle toeristische plaatsen en hebben meer verlangens dan het cultureel erfgoed. Onze Londense hoofdredacteur van RetailWatch, Nicky Godding, vertelde zelfs dat een toenemend percentage Chinezen na het winkelen in en rond Londen het vliegtuig terug naar huis neemt en het British Museum en de Tower laten voor wat ze zijn.
Dat vergt aanpassingen. De Bijenkorf in Amsterdam speelt daarop in door ook in het Mandarijn mededelingen om te roepen. Ook de topwinkelstraten in Londen zijn geheel ingesteld Oosterse toeristen, met speciale pinapparatuur en in Mandarijn geschoold personeel. In Cannes zijn winkels, restaurants en makelaars nog vooral ingesteld op Russen, maar uit dat land komt het geld niet zo snel meer. Hines’ Village Belaya Dacha in Moskou kreeg nog wel een prijs voor beste outlet centre, maar dat moet meer gezien worden als troostprijs.
