De Nederlandse bedrijfsruimtemarkt bewees het afgelopen jaar opnieuw haar aantrekkingskracht. Met meer dan €5,4 mrd belegd, gaat 2021 de boeken in als een nieuw recordjaar voor de sector. JLL verwacht dat deze trend het komende jaar doorzet.
Zo zal de vraag naar de verschillende vormen van stadslogistiek sterk groeien. De grootschalige logistieke sector zal echter wel uitdagingen ondervinden vanuit het perspectief van ruimtetekort en door restrictief beleid.
Logistiek en light industrial
De afgelopen jaren deed deze sector het erg goed en COVID-19 versnelde lopende trends. Door het sluiten van de winkels nam het belang van logistieke centra, zowel grootschalig als kleinere aan de stadsranden (light industrial en last mile), toe. Dit was duidelijk merkbaar in het beleggingsvolume. In 2021 steeg het beleggingsvolume met 39% naar een nieuwe record van net geen €5,5 mrd. Die trend zet in 2022 door. De uitdaging daarbij is ervoor te zorgen dat het aanbod de vraag bij kan benen. Zowel kwalitatief als kwantitatief.
Thijs van den Meulengraaf, Head of Capital Markets Industrial & Logistics bij JLL: ‘Nederland is altijd één van de koplopers op het gebied van traditioneel logistiek vastgoed geweest, maar we zien nu dat investeerders hun aandacht verschuiven naar ander type bedrijfsmatig vastgoed of de focus verleggen naar andere landen. Dit is het gevolg van de, in internationaal perspectief, zeer lage aanvangsrendementen voor logistiek vastgoed hier.’
Restrictief overheidsbeleid
Deze trend is volgens JLL deels het gevolg van restrictief overheidsbeleid. Gemeenten zijn terughoudend met het uitgeven van grond voor grote logistieke centra. Naar verwachting zal het nieuwe kabinet hier geen verandering in brengen. In het akkoord spreekt de coalitie van ‘het voorkomen van verrommeling en verdozing van onze leefomgeving’. Ook de oplopende bouwkosten zullen ervoor zorgen dat de prijs van logistiek vastgoed verder gaat stijgen. Hoewel de coalitie inzet op ‘voldoende bouwpersoneel’, wordt op korte termijn geen grote verandering verwacht. Des te meer omdat er op dit vlak concurrentie is met de grote woningbouwopgave.
Focus verschuift
Bovenstaande ontwikkelingen zullen de interesse in ander bedrijfsmatig vastgoed, zoals bijvoorbeeld crossdocks, last mile en light industrial, verder opstuwen met als risico dat ook deze markten overspannen raken. JLL ziet een opdracht voor overheden en marktpartijen om samen het logistieke aanbod te vergroten. Een modern distributiecentrum kan met creativiteit en de juiste afstemming goed in het landschap worden ingepast. Ook voor het andere bedrijfsmatige vastgoed, zoals stadslogistiek, is creativiteit nodig. In de toenemende schaarse stedelijke ruimte kan een meerlaagse hal bijvoorbeeld uitkomst bieden.
Goed op weg met duurzaamheid
De logistieke sector is al ver op het gebied van duurzaamheid. Zo zijn zonnepanelen op het dak inmiddels de standaard en staat ESG hoog op de agenda’s van gebruikers en eigenaren. Maar er zijn meer mogelijkheden. De coalitie zet in op meer ‘duurzame stadslogistiek’, waarin light industrial en last mile volgens JLL een grote rol moet spelen. Voldoende centra in of rond de stad zijn namelijk essentieel voor het schoon vervoeren van goederen.
Tegenover de kansen die verduurzaming biedt, staan uitdagingen door de coronacrisis, de beperkte beschikbaarheid van bouwlocaties, oplopende personeels- en materiaaltekorten in de bouw en toenemende overheidsregulering. Het coalitieakkoord dat VVD, D66, het CDA en de ChristenUnie eind 2021 presenteerden, biedt zowel zeker- als onzekerheden.
