In 2019 groeit de bouwproductie met naar verwachting 5%. Dit is de hoogste groei van alle Nederlandse sectoren. Deze voorspelling doet ING Economisch Bureau in zijn laatste Outlook.
De aanhoudend sterke binnenlandse vraag, innovatieve oplossingen, nieuwe overheidsmaatregelen en waar mogelijk het naar voren halen van projecten zorgen er voor dat ondanks de stikstof- en PFAS-problematiek de bouwproductie in 2020 toch nog licht groeit.
De infrasector zal in 2020 volgens ING wel kampen met krimp. Daar zijn de problemen met PFAS en stikstof het grootst.
Bouwproductie groeit op lager niveau door
Vanaf april 2019 is de groei van de bouwproductie duidelijk op een lager niveau gekomen. Dit komt door de afgezwakte economische groei, capaciteitsproblemen door te weinig personeel en de stikstofuitspraak van de Raad van State. De PFAS problematiek dempte de groei in oktober en november 2019. Ondanks deze groeiremmers lijkt de bouwproductie in 2019 toch nog af te steven op een plus van 5%. Dit is de hoogste groei van alle Nederlandse sectoren en de bouw bereikte daarmee de hoogste jaarproductie van deze eeuw.
Orderboeken goed vol
Ondanks meerdere incidenten van stokkende bouwwerkzaamheden lijken er tot op heden nog weinig grote neerwaartse effecten in de gehele bouwsector. De orderboeken zitten nog steeds goed vol met bijna 10 maanden werk. In de woningbouw steeg de voorraad werk zelfs licht sinds mei (uitspraak Raad van State over stikstof) van 12,2 naar 12,4 maanden in augustus. In de utiliteitsbouw en vooral de infrasector namen de orderportefeuilles wel af. Zo daalden deze in de infrasector van 7,5 maanden in mei naar 6,6 in augustus, daar worden de gevolgen van de strengere stikstofregels het meest gevoeld.
Faillissementen blijven op laag niveau
Het aantal faillissementen bleef de afgelopen maanden ook laag. In oktober gingen er 34 bouwbedrijven failliet. Dat is er één meer dan in oktober 2018 en ligt ver onder de aantal bankroete bouwbedrijven voor 2015. Het aantal faillissementen onder eenmanszaken verdubbelde in deze periode wel (van 12 naar 24) maar ligt daarmee ook nog steeds op een laag niveau.
Stikstof: impact is sectorbreed beperkt
De aanhoudende groei in 2019, het beperkte aantal faillissementen en de over het algemeen goed gevulde orderboeken duiden er op dat de stikstofproblematiek tot op heden een beperkt effect heeft op de totale bouwproductie. Ook voor 2020 verwachten we dat er nog lichte groei is in de bouw al kan dit natuurlijk per bouwbedrijf sterk verschillen. Het is echter duidelijk dat de nieuwe stikstofregels tegenwind geven voor de bouwsector. Toch denken we dat de totale impact beperkt blijft omdat:
- De vraag naar bouwactiviteit in stand blijft door de goed draaiende binnenlandse economie. Voor veel bouwwerkzaamheden (onderhoud/ renovatie) zijn ook geen vergunningen nodig, deze kunnen doorgaan en eventueel alternatief werk opleveren.
- De overheid met een pakket maatregelen (bijv. minder hard autorijden 100 km/u) is gekomen waardoor bouwprojecten weer eenvoudiger doorgang kunnen vinden.
- Bouwbedrijven kunnen waar mogelijk schuiven met opdrachten en zo opdrachten naar voren halen die niet getroffen worden door de stikstofproblematiek.
- Bouwbedrijven zijn bezig met allerlei innovatieve oplossingen zoals inzet van elektrisch materieel, al zijn er nog wel weinig vooral zware elektrische bouwvoertuigen beschikbaar. Ook zijn er bijvoorbeeld mogelijkheden om bamboe (echte stikstofvreters) te laten groeien in bakken rond de bouwplaats en zijn er dakpannen op de markt die de schadelijke stoffen uit de lucht neutraliseren.
PFAS problematiek lijkt grotendeels opgelost
Naast stikstof speelde in oktober en november 2019 ook nog de vastgestelde strenge PFAS-norm. Door vanaf 1 december een tijdelijk ruimere norm te hanteren lijkt deze horde grotendeels weggenomen voor 2020 en kunnen de meeste bouwprojecten die hierdoor werden belemmerd weer doorgaan.
Lage groei maar geen krimp
De strengere stikstofmaatregelen lijken tot nu toe de groei van de totale bouwproductie te verminderen maar leiden in 2019 niet tot krimp. In 2020 verwachten we een beperkte groei van 0,5%. Dit is wel ruim 3%-punt lager dan dat we eerder verwachtten voordat de Raad van State uitspraak deed over het stikstofdossier maar dus nog géén krimp. De productie zal in de infrasector in 2020 naar verwachting wel dalen. Deze sector heeft het meest last van de strengere stikstofregels en van PFAS.
