Een succesvolle ontwikkeling is tegenwoordig alleen maar mogelijk met creatieve financiering. Daarom wordt de kennis over hoe die financiering te mobiliseren is alleen maar belangrijker voor wie een vastgoedontwikkeling van de grond wil krijgen.
Door Paul Wessels
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 10, 26 oktober 2018
De pas verschenen, grondig vernieuwde versie van het Handboek Projectontwikkeling schetst hoe dynamisch en veelzijdig het vakgebied projectontwikkeling is. Het realiseren van een kwalitatief hoogwaardige gebouwde omgeving waarin het goed wonen, werken, winkelen en verblijven is, vraagt om vakmanschap, een brede kennis en een scherp inzicht in private en publieke wensen. Uitdagingen zoals de energietransitie en de nieuwe omgevingswet vragen om verbeterde en nieuwe methoden en gereedschappen die tot succesvolle projecten leiden. De vraag is wat we hebben geleerd van de financiële crisis en hoe we risico’s succesvol kunnen managen. Ook de verhouding tussen de verschillende actoren in het ontwikkelvak verandert.
De hoofdauteurs en redacteuren van het boek zijn Ellen Gehner en Gert-Joost Peek. Beiden zijn gepromoveerd in vastgoed- en gebiedsontwikkeling en ze hebben jarenlange ervaring als adviseur, onderzoeker en docent in het ruimtelijke domein. Daarnaast hebben diverse coauteurs uit het werkveld, leden van verschillende klankbordgroepen, vertegenwoordigers vanuit het hoger onderwijs en de vele leden van de community of practice een waardevolle inbreng geleverd aan de totstandkoming van het boek.
Zo vertelt een van de auteurs, Antoinette Kemper, in het hoofdstuk over financiering dat er sinds de crisis hogere eisen worden gesteld aan het risicoprofiel van projecten.
Inmiddels is er weer meer bereidheid tot financiering. Maar er zijn ook blijvend een aantal zaken veranderd. Toegenomen bancaire eisen leiden ertoe dat banken vooral een defensieve financieringsstrategie hanteren. Die is vooral gebaseerd op projecten met en laag risicoprofiel en veel zekerheden.
Nieuwe financiers (family offices, particuliere beleggers, financiers uit de regio) zijn bereid meer risico’s te nemen. In ruil daarvoor willen ze wel extra vergoed worden. Ook ontstaan meer langetermijnrelaties tussen ontwikkelaars en beleggers, waarbij beleggers meer aan de voorkant financieren (het zogenoemde foreward funding). Als zulke constructies niet lukken, gaat het project soms gewoon niet door.
De risicoperceptie van vastgoed is veranderd. De vastgoedbanken zoals Nederland die kende bestaan niet meer. Daarmee verdween ook vastgoedkennis en de mogelijkheid in meer risicovolle projecten deel te nemen, schrijft Kemper. ‘Waar dit toe leidt is onzeker. Nieuwe vormen van vraag en aanbod zullen hun weg wel vinden. Buiten de bankensector is vraag genoeg. Wel zijn financiers kritisch. De propositie moet sterk zijn. Daarmee wordt voor de projectontwikkelaar kennis van financiering in de toekomst alleen maar belangrijker.’
Handboek Projectontwikkeling, Hoofdauteurs Gert-Joost Peek Ellen Gehner, Uitgever
Nai010 Uitgevers/Publishers