70% van de gemeenten vindt dat het initiatief voor de transformatie van winkelgebieden bij de markt ligt. 63% van de gemeenten vindt dat vastgoedeigenaren die transformatie zelf moeten bekostigen.
Dat blijkt uit een enquête van de Retailagenda, de uitvoerder van de Retaildeal. 140 gemeenten hebben een Retaildeal gesloten met het rijk. Dat houdt in dat gemeenten het initiatief nemen om belangrijke stakeholders bij elkaar te brengen en samen tot een toekomstgericht beleid voor de detailhandel te komen. 73 gemeenten hebben meegewerkt aan de enquête.
De gemeenten geven aan dat er nog maar weinig overtollige winkelmeters uit de markt zijn genomen. De overheid gaat ervan uit dat gemiddeld 20% van alle winkelmeters overtollig is.
Voorzichtig
Het merendeel van de gemeenten, bijna tweederde, geeft aan actief bezig te zijn met transformatie winkelbestemming. Bij navraag blijkt dat het daarbij gaat om de eerste – voorzichtige – stappen die uiteindelijk kunnen leiden tot concrete transformatie. Veel gemeenten zitten nog in de denkfase, zijn bezig met onderzoek of het opstellen van een uitvoeringsprogramma of passen bestemmingsplannen aan om nieuwe functies mogelijk maken.
Iets meer dan de helft van de ondervraagden heeft daadwerkelijk beleid voor de transformatie van winkelpanden/gebieden. Veel van deze beleidsplannen zijn dit jaar opgesteld. Een aantal gemeenten had dit 4 à 5 jaar geleden al gedaan en klein aantal gaat er binnenkort mee aan de slag.
Geen geld
Gemeenten zijn het er duidelijk over eens dat hun rol vooral faciliterend is (90%). Een groot deel van de gemeenten vindt daarnaast dat hun rol ook nog organiserend is, waarbij vaak ook regievoering als rol wordt genoemd.
Slechts 13% ziet het als taak zich met de financiën bezig te houden. Gevraagd naar de financiële middelen om de transformatie te realiseren, geeft ruim 80% aan dat daar geen geld voor is.
Bestemmingen
Gevraagd naar het aantal winkels dat tussen 2015 en nu is getransformeerd en het winkelvloeroppervlak dat daar mee is gemoeid, blijkt dat maar weinig gemeenten concrete aantallen kunnen noemen. Als er sprake is van transformatie gaat het vooral om de aanpassing van bestemmingen (90%), er wordt in beperkte mate gesloopt (31%). In verreweg de meeste gevallen (89%) is de nieuwe bestemming wonen, daarnaast wordt ook horeca genoemd.
Volgens de meeste gemeenten (61%) heeft transformatie effect op het functioneren van het winkelgebied. Een minderheid van de gemeenten (38%) vindt dat ze nog te kort is met het wijzigen van functies om het effect goed te kunnen merken. Sommige gemeenten geven aan dat hun ambitie vooral ligt bij het terugbrengen van de leegstand. Deze stap positief, maar voor toekomstbestendige stadscentra is er meer nodig, vindt de Retailagenda.
Planvoorraad
Naast het terugdringen van bestaande winkelmeters is het van belang om te voorkomen dat in de toekomst wordt bijgebouwd. Daarom is gemeenten ook gevraagd naar de status van de harde en zachte planvoorraad detailhandel. Die blijkt minimaal te zijn. 80% van de gemeenten heeft tussen 2015 en medio 2017 geen planvoorraad. De geschrapte hoeveelheid meters loopt uiteen van 6000 tot 25.000, ook worden meters on hold gezet. Gemeenten hebben niet altijd een helder beeld van het precieze aantal meters, dat geldt ook voor de nog bestaande planvoorraad.
