De vastgoedzomer van 2017

Frank Zweegers gemist? Zweegers weet zich doorgaans zorgvuldig uit de algemene media te houden, maar dat mislukte deze vakantie volledig. Aan het begin van de zomer ging het mis doordat de feestelijke doop van zijn jacht Unicorn van € 45 mln de media haalde. Door een foutje van de bouwer konden alle voyeur-lezers wegdromen over het jacht en wat voor schoons daar zat te nippen aan de champagne. Een goed verhaal heeft echter een plotwending nodig en die kreeg Zweegers in de haven van Capri. De politie rekende hem na een internationaal opsporingsbevel in en vervoerde hem naar de gevreesde Napolitaanse gevangenis waar misdaadorganisatie Camorra zo veel bekenden heeft. Wel kwam er een happy ‘cliffhanger’ met een snelle uitlevering naar België en vervolgens in vrijheidstelling tot zijn zaak zal voorkomen.
Dat zou allemaal niets voor PropertyNL zijn, ware het niet dat een van de vehikels waar Zweegers grootaandeelhouders van is, Breevast, bezig is met de verkoop van een van de grootste single asset-deals van dit jaar. Het gaat om de Finance Tower in Brussel, die CBRE voor Breevast voor het bedrag van € 1,3 mrd van de hand wil doen. EuroProperty uit Londen, inmiddels ook een zusterblad van PropertyNL, had daarvoor aan het begin van de vakantie de primeur en wees de Ierse investeerder Derek Quinlan aan als kandidaat. Het Belgische ministerie van Financiën huurt tot 2031 200.000 m² in het 31 verdiepingen tellende kantoor, voor een huur van € 54 mln. In België zijn geruchten over deze deal in omloop en de aanhouding van Zweegers helpt daarbij niet, ook al heeft Breevast laten weten dat de aanhouding niets met Breevast zelf of de Finance Tower te maken heeft. Waarmee dan wel en wanneer wordt de deal afgerond? Wordt vervolgd.

Soaps en schandalen
Schandalen doen het goed bij de zomer-BBQ. NRC kwam met het verhaal dat het vorig jaar opgeleverde Hilton van Schiphol Real Estate slachtoffer is geworden van het faillissement van gevelplaatproducent Polux. De producent leverde brandgevaarlijke panelen die allemaal moesten worden vervangen.
Ook de oude soap van het hoofdkantoor van KPMG kreeg weer een nieuwe aflevering met een zomers persbericht van 14 pagina’s van het Openbaar Ministerie. In 2010 begon de serie met de bouw van een nieuw hoofdkantoor aan de A9 pal naast het oude, waarbij € 94 mln winst werd gemaakt. KPMG verdeelde hiervan € 16 mln onder de toenmalige partners. Door het lange en veel te grote huurcontract zijn niet alleen de huidige partners de dupe, maar ook de Belastingdienst. KPMG schikte nederig voor € 8 mln. Een oplossing voor het kantoor is nu ook eindelijk in zicht: MJ de Nijs, Prowinko en De Jong gaan het transformeren naar 300 woningen.
 
Bouwers schrijven zwarte cijfers
Heijmans kondigde in de zomer aan dat het bedrijf in december als nieuwe cfo Hans Janssen krijgt, oud-Unilever en Mediq-cfo. Voor de functie waren ook vastgoedkandidaten genomineerd, mar er werd gekozen voor een kandidaat met een cv dat beleggers en beurs graag zien. De echte kastanjes zijn al uit het vuur gehaald door ceo Ton Hillen, die wel een vastgoedachtergrond heeft. ‘Zijn’ halfjaarcijfers toonden aan dat hij het lek boven heeft. Heijmans heeft net zoals Ballast en TBI flink geleden in het staartje van de crisis, maar ze krijgen eindelijk wat wind in de zeilen op de utiliteitsmarkt. Een aansprekend voorbeeld voor nieuwe opdrachten is het Afas Experience Center in Leusden.

Let’s go Dutch
Voor de vakantie zag het ernaar uit dat Nederland weinig zou kunnen profiteren van de Brexit. Met Amerikaanse bedrijven zoals Citigroup en vier Japanse banken strijkt Frankfurt tot dusver met de eer. Nederland haalde in de zomer echter toch iets binnen, nadat JP Morgan zich van Amsterdam afkeerde ten faveure van Dublin. Royal Bank of Scotland heeft amper zijn hielen gelicht uit Amsterdam of ze komen alweer terug met een Europees hoofdkantoor. Jammer alleen dat RBS zo weinig meer voorstelt in Europa: het kantoor blijft beperkt tot 150 arbeidsplaatsen. Die kunnen zo in Noma of Atrium op de Zuidas worden geplaatst zonder dat iemand dat merkt. Obligatiehandelsplatform Market Axess koos voor Nederland, net zoals flitshandels zoals Quantlab en wellicht Jane Street. Belangrijker voor grote metrages is dat het Europees Geneesmiddelenbureau, waar 890 mensen werken, een aardige kans maakt voor de Zuidas.

Sombere retail
Half augustus startte de veelbesproken entree van Hudson’s Bay op de Nederlandse markt op het Rokin in Amsterdam. Er moeten dit najaar nog negen vestigingen volgen. Het is zeer spannend, omdat het in één keer starten van een warenhuis met landelijke dekking een € 350 mln kostend avontuur is zonder voorbeeld. Het avontuur wordt nog groter in de wetenschap dat moeder HBC in grote financiële nood verkeert en activistische aandeelhouders het vertrek uit Europa hebben geëist. Veelzeggend is dat Unibail-Rodamco bij de halfjaarcijfers vertelde geen zaken te doen met Hudson’s omdat ze het niet eens konden worden over de opzeggingsvoorwaarden van huurcontracten. Kenmerkend voor de markt is dat het de Europees marktleider niet lukt om de huuropbrengsten in Nederland op niveau te houden (–1,8% in Nederland tegen 3,7% stijging over de gemiddelde portefeuille). In dat verband is de beslissing deze zomer van aandeelhouder Lion Capital om Hema te verkopen, te begrijpen.
Hoe lastig retail nog is – ondanks de rugwind van economische groei – blijkt uit het faillissement van Witteveen met 400 werknemers. De teller van failliete retailketens komt daarmee dit jaar op vier. Dat is wel beter dan het record van 12 failliete ketens in 2016.

Verkeersinfarcten
Het was weer heerlijk fileloos rijden in de vakantietijd. Terwijl Nederlanders aanschoven bij de files aan de Route du Soleil of de honderden Baustelles in Duitsland, was het in Nederland heerlijk rustig. Daarom zal het alarmerende rapport ‘Nationale markt en capaciteitsanalyse’ van het ministerie van infra veel impact hebben gemist. Het rapport is alarmerend omdat door verkeerscongestie steden snel niet meer bereikbaar zullen zijn. Voor de A13 Rotterdam–Den Haag is buiten de schoolvakanties nu al een helikopter gewenst, terwijl een ongeluk op de A10 Amsterdam snel volledig isoleert. Het rapport laat zien hoe dat straks is met 200.000 nieuwe Amsterdammers in 2030. Dat duurt lang genoeg om nog even verder te bakken in de zon, maar infrastructuur kost in Nederland veel tijd. Eind jaren tachtig noteerden we de eerste schetsen van de Noord–Zuidlijn; volgend jaar – bijna dertig jaar na dato – hopen we dat de eersten ervan gebruik maken.

Implosie van de woningmarkt
Het leek wel of kranten de komkommertijd te lijf gingen met huizenverhalen. Twee sprongen eruit. De NVM meldde 35% minder woningen te koop (implosie), prijzen die gemiddeld hoger liggen dan op het hoogtepunt voor de crisis (€ 258.000) en natuurlijk de uitschieter Amsterdam van gemiddeld 374.000. Voorzitter Ger Jaarsma pleit voor een minister van Bouwen om het woningtekort terug te dringen, wat in plaats van 33.000 nu 80.000 woningen op jaarbasis moet opleveren.
Alle grote kranten brachten ook het nieuws dat bij een kwart van de woningtransacties in Amsterdam geen hypotheek wordt gegeven. Veel kranten deden net of er contant wordt afgetikt, maar in veel gevallen gaat het om (groot)ouders die eigen hypotheken verhogen, zodat (klein)kinderen slagvaardig zonder hypotheek kunnen kopen.