De opname van kantoorruimte in Nederland is in 2016 uitgekomen op 1,26 mln m². Daarmee is sprake van een groei van ruim 4% in een jaar tijd, blijkt uit cijfers van Cushman & Wakefield.
Van de landelijke kantooropname is voor het eerst meer dan de helft gerealiseerd in de vijf grootste steden (G5) van Nederland. De eerder geconstateerde concentratiebeweging op de Nederlandse kantorenmarkt zet door en sluit daarmee aan bij de mondiale trend dat marktdynamiek zich steeds nadrukkelijker manifesteert in kernsteden.
Niet eerder was de opname in de vijf grootste steden van Nederland hoger dan de opname in de overige 385 gemeenten in Nederland. Vooral Amsterdam is populair bij kantoorgebruikers. 31% (387.000 m²) van de landelijke opname in 2016 heeft in de hoofdstad plaatsgevonden waarmee sprake is van de hoogste opname sinds 2007. Destijds bedroeg de opname 487.000 m², maar daarmee was de stad goed voor slechts 20% van de landelijke opname.
Na Amsterdam is Rotterdam met 9% de gemeente met het grootste gemeentelijke aandeel van de landelijke opname in 2016, gevolgd door Utrecht met 7%, Eindhoven met 4% en Den Haag met 3%. Vanaf 2012 is al zichtbaar dat Eindhoven aan aandeel wint. Qua kantorendynamiek kan dan ook worden gesproken van de ‘G5’, die samen goed zijn voor 54% van de totale opname.
Dalende leegstand
Vorig jaar daalde de kantorenleegstand voor het eerst sinds 2008. Nu is duidelijk dat deze tendens versterkt is doorgezet. De leegstand daalde in 2016 met ruim 900.000 m² en het leegstandsniveau komt met 6,9 mln m² 12% lager uit dan vorig jaar. Frank van der Sluys, head of Research bij Cushman & Wakefield Nederland: ‘Natuurlijk heeft de aantrekkende vraag invloed op deze ontwikkeling. Hoewel bij verplaatsing veel kantoorhoudende organisaties nog altijd meer meters achterlaten dan dat zij betrekken, zijn het toch vooral de transformaties en onttrekkingen die het verschil maken. Naar schatting is in 2016 ongeveer 800.000 m² onttrokken aan de kantorenvoorraad in Nederland. Tegelijkertijd wordt vooral op de meest populaire locaties nieuwe, kwalitatief hoogwaardige kantoorruimte ontwikkeld.’
In de vijf grootste kantorengemeenten daalde ook de leegstand ten opzichte van vorig jaar. Vooral in Amsterdam is sprake van een sterke daling, waardoor in de hoofdstad de leegstand uitkomt op 11,1%. Van de vijf gemeenten kent Utrecht met 10,8% nog altijd het laagste leegstandspercentage.
Bedrijfsruimtemarkt
De opname van bedrijfsruimte kwam in 2016 met een totaal van 3,57 mln m² 12% hoger uit dan in 2015. Logistiek vastgoed heeft een grote invloed op de groei. In 2016 is voor 1,8 mln m² aan logistiek vastgoed opgenomen. Dat is 400.000 m² meer dan in 2015.
Op de Nederlandse bedrijfsruimtemarkt hebben de activiteiten van logistiek dienstverleners een grote invloed op de marktdynamiek. De afgelopen jaren waren vooral nieuwe distributiecentra in Noord-Brabant en Limburg in trek bij logistiek dienstverleners die een Europese scope hebben. Veel centra worden op maat gemaakt, maar momenteel zijn er ook veel speculatieve plannen. Alleen in Noord-Brabant al bedraagt de omvang van deze plannen 1,5 mln m².
In 2016 is sprake van meer geografische differentiatie. Zo groeide de vraag in de regio’s Haarlemmermeer en Arnhem–Nijmegen explosief. Dit is ook terug te zien in de top-10 omvangrijke transacties. Vorig jaar vonden zeven van de tien transacties plaats in Noord-Brabant of Limburg. In de top-10 van 2016 zijn dat er vijf. De top-10 wordt gecompleteerd door transacties in Gelderland, Zuid-Holland, Noord-Holland en Zeeland. De twee grootste transacties van 2016 vonden beide plaats op Park 15 in Nijmegen. Lidl nam hier 64.000 m² op en Nabuurs/Heinz 61.700 m².
Van der Sluys: ‘Het is de verwachting dat deze geografische differentiatie doorzet. De vlucht die e-commerce de komende jaren blijft nemen, heeft ook een grote impact op logistiek dienstverleners met een landelijke of regionale scope. De gunstige ligging ten opzichte van het Europese achterland speelt voor hen geen doorslaggevende rol en zij vestigen zich daar waar hun afzetgebied het makkelijkst te bereiken is. De dynamiek veroorzaakt door de grote internationaal georiënteerde logistieke dienstverleners zal steeds meer worden aangevuld door dynamiek van logistiek dienstverleners die zich richten op de landelijke, regionale of lokale afzetmarkten.’
De factsheets voor kantoor- en bedrijfsruimte Nederland kunt u hier bekijken. Medio januari verschijnen alle regionale factsheets voor kantoor- en bedrijfsruimte.
