MAGAZINE: Donald Trump heeft overal ter wereld vastgoedbelangen

In de vastgoedwereld zien sommigen de toekomst optimistisch tegemoet omdat ‘een van ons’ president van de VS is geworden. Wie naar de actuele deals kijkt, ziet dat Trump inderdaad nog volop bezig is met vastgoed – Trumps’ kinderen Donald jr., Ivanka en Eric hebben hun handen vol aan internationale deals en Trumps’ presidentiële topadviseur, schoonzoon Jared Kushner, heeft nauwe banden met een van de meest agressieve vastgoedinvesteerders op dit moment, het Chinese Anbang. Datzelfde Anbang nam in Nederland verzekeraar Vivat over en deed vorig jaar de grootste Nederlandse kantorendeal in jaren.
Donald Trump heeft zaken gedaan met overheden buiten de VS of individuele personen met duidelijke banden met buitenlandse regeringen, zoals miljoenendeals voor vastgoed in Azerbeidzjan en Uruguay. De kinderen van Trump zijn vaak in het buitenland te vinden om het merk Trump te promoten, met recente trips naar Canada, de Arabische Emiraten en Schotland. In New York is de Bank of China een huurder in de Trump Tower.
Vorige presidenten hebben ook vragen gekregen over hun financiële belangen. Zo was Lyndon Johnson via zijn vrouw eigenaar van tv-stations terwijl hij president was en zette George Washington het ministerie van financiën in om een weggelopen slaaf terug te vinden. Presidenten hebben echter vaak forse stappen moeten zetten om ethische vragen te vermijden – George W. Bush zette zijn aandelenbeleggingen in een blind trust en Jimmy Carter deed hetzelfde met zijn pindaboerderij. Met het aantreden van Trump krijgt deze discussie over ethiek een nieuwe dimensie.

Wereldwijde branding
Wereldwijd willen partijen graag zaken doen met de Trump-familie. Via zijn gebouwen, vaak uitgerust met grote ‘T’-symbolen, en zakelijke deals creëerde Trump sinds de jaren ’80 een status als celebrity die niet meer is weg te denken was in roddelrubrieken, televisieprogramma’s en magazines. Het leverde Trump ook buiten de VS een ongekende naamsbekendheid op en uiteindelijk de hoofdprijs, het presidentschap van de VS. En er zit een zeer serieuze ‘pay-off’ aan alle publiciteit. De kinderen van Donald Trump, Donald jr., Ivanka en Eric, hebben de opdracht de naam Trump ook buiten de grenzen van de VS te ontwikkelen, vaak in constructies waarbij het echte ontwikkelwerk wordt overgelaten aan een andere partij en Trump de merknaam levert en promotie doet. De laatste reeks deals die de Trump-organisatie heeft aangekondigd waren bijna allemaal buiten de VS, met Zuid-Korea als meest recente.
De kinderen van Donald Trump zijn nauw betrokken bij het dagelijkse management van het bedrijf. Ivanka Trump was executive vice president voor ontwikkeling en acquisities en had de leiding over binnenlandse en buitenlandse expansie van het vastgoedimperium. Donald junior is ook een executive vice president van de Trump-organisatie. De website van het bedrijf zegt dat hij bezig is met nieuwe projecten en ontwikkelingen in gebieden variërend van Oost-Europa tot Zuidoost-Azië, het Midden-Oosten, Zuid-Amerika, China en de Verenigde Staten. Eric Trump heeft de leiding over de reeks golfbanen die onderdeel zijn van de Trump-organisatie. Half januari lieten Ivanka Trump en haar man Jared Kushner (zie verderop in dit artikel) weten zich terug te trekken uit de dagelijkse leiding van de Trump-onderneming, respectievelijk het Kushner-familiebedrijf.

Nederlands debacle in Atlanta
Dat het met die deals echter ook veel minder goed kan aflopen weten ook Nederlandse vastgoedbeleggers. De Amerikaanse vastgoedmiljardair zag in een interview met PropertyNL in 2007 in Atlanta nog mogelijkheden voor de realisatie van Trump Towers in meerdere Europese hoofdsteden, waaronder Amsterdam. ‘Kom met een goed plan, dan kom ik naar Nederland’, zo verklaarde Trump desgevraagd tegenover PropertyNL. Daarbij verklaarde hij in één adem dat zijn voorouders uit deze regio komen: ‘Van of Von Trump geloof ik.’ Trump sprak in Atlanta naar aanleiding van de bouw van Trump Towers in deze stad, een grootschalig woonproject dat samen met de Nederlandse cv-aanbieder Global State Investments is opgezet. Het liep geheel anders, mede als gevolg van de financiële crisis – in 2010 viel het doek voor de ‘Trump Towers’, waarvoor Global State uit Weesp in 2007 circa $ 18 mln ophaalde bij 250 particuliere beleggers in Nederland.
Trump nam de risico’s bij dit project dus niet zelf, maar geeft de merknaam in licentie, waarbij Trump uiteraard benadrukt zich wél te bemoeien met het kwaliteitsniveau van het project. Dochter Ivanka vloog, na de presentatie van de Trump Towers in Atlanta in 2007, ook nog naar Nederland om daar tijdens een bliksembezoek voor potentiële Nederlandse beleggers het project nog eens een keer te promoten. Beleggers vielen ook in wereldstad Hilversum als een blok voor de blonde Ivanka, die het naar eigen zeggen heeft afgeleerd om een al te serieuze uitstraling te krijgen en van haar uiterlijk een ‘asset’ maakt: ‘Op een bouwplaats draag ik laarzen, maar elders pumps van Manolo Blahnik.’

Trump Hotel vlak bij Witte Huis
Nu Trump president is, zijn er serieuze vragen over belangenverstrengeling. Maar een paar straten verwijderd van het Witte Huis, op Pennsylvania Avenue, ligt een van de nieuwste luxueuze toevoegingen aan het vastgoedimperium van de familie Trump – het Trump International Hotel. Het is een van de meest zichtbare symbolen van de opgave die Trump heeft als het gaat om belangenverstrengeling.
Het hotel is gevestigd in een voormalig postkantoor, dat eigendom is van de federale overheid. Dat betekent dat Trump als president de baas zal benoemen van de zogenoemde General Services Administration, die verantwoordelijk is voor het management van dit overheidsvastgoed. Hij is ook verantwoordelijk voor de National Labor Relations Board, die besluiten neemt over conflicten met de vakbonden inzake een van zijn hotels. Onlangs nog kreeg het Trump Hotel in Las Vegas van deze Board ongelijk in een dispuut met de vakbonden.
Trump heeft gezegd dat hij zorgen over belangenverstrengeling zal elimineren door het management van zijn bedrijf over te dragen aan zijn kinderen, in een zogenoemde ‘blind trust’. Juristen van zowel Republikeinse als Democratische huize hebben al gezegd dat dit niet geloofwaardig is, omdat Trump weet welk vastgoed in deze trust zit en hij voortdurend contact heeft met het management, zijn familie. Als hij dit niet beter regelt, zal hij de komende jaren achtervolgd blijven door verhalen over belangenverstrengeling, zo is de verwachting.

Afhankelijk van banken
Trump heeft de minister van financiën benoemd, maar hij heeft tegelijk een schuld van vele honderden miljoenen dollars bij banken. De Wall Street Journal haalde onlangs boven water dat Trump garant staat voor honderden miljoenen aan leningen bij bekende namen als JP Morgan Chase, BlackRock, Fidelity Investments, Invesco, Pacific Investment Management, Prudential PLCm Vanguard Group en Wells Fargo.
Trump profiteert ook van de lage rentetarieven die door de Amerikaanse centrale bank, de Federal Reserve zijn bepaald. Dat laatste instituut heeft hij bekritiseerd omdat het ‘te politiek’ zou zijn. Het hoofd van de belastingdienst, the Internal Revenue Reserve, wordt ook benoemd door de president. Fiscale kwesties zijn ook altijd een belangrijk onderdeel van een vastgoedbedrijf.
Donald Trump liet de afgelopen weken herhaaldelijk horen dat hij geen belangen heeft in Rusland. Hij tweette zelfs: ‘Nothing to do with Russia – no deals, no loans, no nothing!’
In werkelijkheid heeft de familie Trump een lange geschiedenis met Rusland. Herhaaldelijk heeft de familie geprobeerd luxeappartementen te bouwen in Moskou. Voor zover bekend zijn die pogingen tot nu toe op niets uitgelopen. Russische investeerders zijn echter voor Trump steeds erg interessant geweest om geld op te halen voor projecten elders in de wereld. In de Amerikaanse pers is te lezen dat het onmogelijk is om na te gaan of Trump op dit moment leningen of deals heeft lopen met Russische entiteiten, omdat hij heeft geweigerd zijn belastingaangifte openbaar te maken.

De Anbang-connectie
En dan zijn er de banden van de 36-jarige schoonzoon Jared Kushner (de echtgenoot van Ivanka) met het mediaschuwe Chinese bedrijf Anbang. Die banden zijn omstreden wegens de belangrijke rol die Jared Kushner nu heeft als adviseur van president Trump. De New York Times onthulde dat Jared Kushner afgelopen november in het Waldorf Astoria Hotel in New York dineerde met een delegatie onder leiding van Wu Xiaohui, topman van de eigenaar van het Waldorf, Anbang Insurance Group. Anbang is een Chinese financiële gigant met een geschat vermogen van tegen de $ 300 mrd en een eigendomsstructuur die in nevelen is gehuld.
Anbang is inmiddels ook bekend in Nederland. De Chinese onderneming kocht voor circa € 500 mln in 2016 een kantorenportefeuille van Blackstone, de grootste kantorendeal sinds jaren.
Volgens Bloomberg werden de kantoren verworven via verzekeraar Vivat, sinds vorig jaar een dochter van Anbang Insurance Group. Het bedrijf heeft al meer assets overgenomen van de Amerikaanse private equity investeerder Blackstone. Zo werd in 2014 voor $ 2 mrd het Waldorf Astoria Hotel in New York ingelijfd en in maart dit jaar een portefeuille met 16 hotels in de Verenigde Staten. In Nederland had Anbang nog niet eerder vastgoed aangekocht.
Het etentje van Trumps’ schoonzoon Jared Kushner en Wu Xiaohui van Anbang ging volgens de New York Times over een joint venture tussen Kushner en Anbang voor de herontwikkeling van het gebouw op 666 Fifth Avenue, het kroonjuweel in het vastgoedimperium van de familie Kushner, dat aan een opknapbeurt toe is. Anbang, dat nauwe banden heeft met de Chinese staat, heeft de afgelopen tijd agressieve pogingen gedaan vastgoed op te kopen in de VS (en elders in de wereld). Onder president Obama werden er pogingen gedaan een halt toe te roepen aan de opmars van Anbang, wegens zorgen over de nationale veiligheid als gevolg van buitenlandse investeringen.

Actieve schoonzoon
Terwijl de Trump-organisatie de afgelopen jaren van acquisitie is overgegaan naar het verkopen van de merknaam voor vastgoedprojecten, is het familiebedrijf van Kushner een belangrijke vastgoedinvesteerder in New York en daarbuiten. De New York Times schatte dat Kushner de afgelopen 10 jaar $ 7 mrd aan deals heeft gedaan, vaak gefinancierd door vermogen afkomstig uit het buitenland.
Kushner heeft volgens ingewijden een doorslaggevende stem gehad bij alle belangrijke beslissingen van Trump. Hij is de man achter een grote zuivering van het transitieteam, waarbij de in ongenade gevallen Chris Christie en diens getrouwen zijn ontslagen. Kushner had nog een appeltje met Christie te schillen. Hij is de zoon van de vastgoedmagnaat die in 2005 door Christie (toen nog openbaar aanklager) voor twee jaar naar de gevangenis werd gestuurd. Kushner senior had met belastingen en campagnebijdragen geknoeid, en had geprobeerd zijn zwager, die met justitie samenwerkte, te chanteren met hulp van een prostituee. Na de veroordeling van zijn vader nam zoon Jared de zaak over. Hij vloog elke zondag naar Alabama voor een werkbespreking in de gevangenis, wat in 2007 uitmondde in de aankoop van een wolkenkrabber in Manhattan voor $ 1,8 mrd. Daarmee vestigde Jared op 25-jarige leeftijd in één klap zijn naam als New Yorkse vastgoedmagnaat. En zijn status werd bevestigd met een romantisch verbond: twee jaar later trouwde Kushner met Ivanka Trump.

Bij dit artikel is gebruik gemaakt van recente publicaties in de New York Times, Wall Street Journal en The Economist